Ekonomik Krizin Sebebi Kadınlardır
“Büyük Buhran” adıyla tarihe geçen 1929 Ekonomi krizi yıllarında esnafların tepkisi öyle değişik boyutlara sapmıştı ki kadınlar da bundan nasibini almıştı. Özellikle o zamanın şeker ve çikolata satıcıları kadınlardan çok şikâyetçiydi. Hatta, ekonomik krize kadınların sebep olduklarını ileri sürüyorlardı. Canan Karatay hocamızın televizyon programlarında kadınlara attığı fırçanın(“…Badem, fındık alamıyorsunuz ama haftada iki kez kuaföre para buluyorsunuz.”) bir benzerini de o yıllarda esnaflardan duymak mümkündü. Peki, özellikle şekerlemecileri çileden çıkaran kadınların hangi davranışıydı?
1929 Kısa saç modası
Özellikle 1925 yılından itibaren kadınlar artık daha özgür davranıyor ve sinemanın da etkisiyle kendi moda akımlarını yaratıyordu. Erkeklerde briyantinli saçlar yaygınken kadınlarda ise “a la garsonne” denilen kısa saç modası başlamıştı. Bob stilinde yandan perçem bırakılır, saçlar düz taranırdı. Kadınlar siyah tayyör, beyaz ipekten gömlek ve papyon kravat ile erkeklerle aynı konumda olduğunu göstermeye çalışıyorlardı. O yılların efsane sinema yıldızı Greta Garbo gibi saç kestirmek modaydı. Bu moda genç Türkiye Cumhuriyeti’nde yaygınlaşmaya başlamıştı. Özellikle Pera eşrafında bu modaya uygun kadınları görmek mümkündü. İlk güzellik yarışmasının yapılacağı bu yıllarda yarışmaya başvuran kadınlar arasında kısa saçlı kadınlar da mevcuttu.
Şekerlemeci ve pastanecilerin isyanı
Kadınlara tepkinin ilk çıktığı yer Londra. Ekonomik kriz baş göstermeye başlayınca ilk önce pastaneciler kadınlara suç bulmaya başladı. Aslında bir bakıma haklılardı. Zira önceden kadınlarla dolup taşan pastanelerde artık kadınları görmek pek mümkün değildi. O yıllarda kadınlar arasında pastanede buluşmak modaydı. (Bugünün her adımda bir rastlayacağınız bilmem ne kahve köşeleri gibi. İsmini vermeyeyim, zaten biliyorsunuz.) Kadınlar burada toplanır; çay, kahve eşliğinde pasta, bisküvi ve çikolata yerlerdi. Yüklüce de hesap ve bahşiş bırakırlardı. Ancak o yıllarda modanın da etkisiyle kadın berberleri çoğalmaya başlamış ve kadınlar haftada iki kez bu berberleri ziyaret eder olmuştu. Artık kadınlar buluşmalarını bu berberlerde ayarlıyor ve sohbetlerini burada yapıyordu.
Bu durum karşısında Londra’daki tüm pastaneciler ve şekerlemeciler aralarında anlaşarak bir toplantı yapar ve aşağıdaki deklarasyonu yayınlar.
Şekerleme sanayinin son zamanlarda geçirmekte olduğu krizden dolayı biz esnaflar bir kongre tertip etmiş bulunuyoruz. Sanatımızın maruz kaldığı buhranın tek sebebini kadınların saç kestirmelerinde buluyoruz. Bundan evvel pastanelerimiz genç kadınların randevu yeriydi. Buraya gelenler yiyip içerdi. Şimdi kadınlar berberde randevulaşıyor ve şekerleme, çikolataya verdikleri parayı her gün berberlere veriyorlar. Nedeni de şu kısa saç modası! Biz, şekerlemeci ve pastaneciler olarak kongremizin kararıyla bu durumu protesto ederken hükümetten de kısa saç modasının kaldırılmasını talep ediyoruz…”
O yıllarda şekerlemecilerin protestosu devam ederken berberlerin kadın müşterilerine nasıl keyifle ve alakayla yaklaştıklarını siz tahmin edin. Çoğu kadın kuaförlerinin efeminem davranışlarının kaynağını kadın berberlerinin ilk çıktığı bu yıllarda aramak zor olmasa gerek.
