Freeganizm, Veganizm ve Koyun Eti

Belki haber sitelerinde görmüşsünüzdür. İngiltere başta olma üzere çoğu Avrupa ülkelerinde durumu iyi olan insanlar bile çöpten artık yiyecek topluyorlar. Evet, yanlış duymadınız. Türkiye değil, Avrupa! “Olur mu canım, Avrupalı çöpten yiyecek mi toplar?” demeyin. Dediklerim gerçek.

Avrupa’da bazı insanlar çöplerden yiyecek topluyorlar. Bu insanlara “freegan”,  yaymaya çalıştıkları oluşuma da  “freeganizm” diyorlar. “Bedava yiyecek,  beleş yemek” şeklinde  tercüme edebilsek te gerçek anlamı ve mesajları şu; Aşırı tüketime olan karşıtlık. Hani vardı ya her şeye karşı olan kıvırcık saçlı ve Sezen Aksu’nun “Hayatımda duyduğum en güzel erkek sesi” şeklinde yorum yaptığı pop şarkıcımız. O da bir vejetaryendir. Gerçekten sesine hayran ama yorumlarını beğenmediğim Harun Kolçak, şarkısında “Karşıyım Her Şeye Karşı” diyerek aslında vejetaryen felsefesini yaymaya çalıştıysa da kimse onu anlamadı. Çünki, İngiltere vejetaryen akımını çoktan aşmış “Veganizm’e” geçmişti. Sakın bana, “Yahu freeganizmi anlamadık. Sen geçtin veganizme, uçmuş bu adam! “ demeyin. Sabır.

Vejetaryenleri bilirsiniz. Hayvansal gıda tüketmez ve “sebze ağırlıklı” beslenirler. Bir de “Veganlar” var. Vejetaryenlerin Katolik hali desem yanılmış olmam. Veganlar hayvansal ve türevleri olan besinleri de reddederler. Süt, yoğurt, yumurta, peynir yemezler hatta hayvansal bir türev olan jelâtinden yapılmış yiyecek, giyecek ve eşyayı hayatlarına sokmazlar. Deri ayakkabı bile giymezler. Bu akım, her nedense hala çözümlemesini yapamadığım İngiltere’de 1944 yılında ortaya çıktı. Virüs, hastalık ve savaşlar sonucu dünyanın sonunun geleceği düşüncesiyle hep kıyamet senaryoları yazan, filmler çeken İngiltere’yi ayrı bir başlık altında masaya yatıracağım. Bilesiniz.

Vejetaryenliğin daha da ağırlaştırılmış şekli olan veganlık daha da ileri giderek fotoğraf filmine bile karşı çıkmışlardır: hammaddesinde hayvansal ürün var diye. Ayrıca hayvanların kötü koşullarda bırakıldığını, eziyet edildiğini ve bu nedenle hayvan etinin yenmemesi ve insanların hayvanlarla birlikte ortak yaşam sürmesini arzu ederler. Bu konuda haksız da değiller.

En yaygın besin maddesi olan etin aslında insanoğlu için zararlı olduğunu ve bir gün et yüzünden insanoğlunun sonu geleceğini de iddia ederler. Etin, maliyetinin fazla olduğunu ve bu yüzden insanların fakirleştirildiğini öne sürerler. Kafama takıldı bu konu. Oturup hesap yaptım.

Bir koyun düşünün. Sizce bir koyun, doğumundan kasaplık et olana kadar kaç para harcar? Diyelim ki 2 yıl sonra kesilecek. Bu, inek için 4-5 yıl. Hesaplayalım giderlerini. Bu hesabı 100 koyunluk bir ahır için yaptım.

1. Doğumdan sonra besleme ve veteriner giderleri.  2 yıl için koyun başına 10 TL.
2. 2 yıl boyunca yediği yem giderleri. Günde 0,5 TL.’lık yem yese, eder 365 TL.
3. 2 yıl boyunca barınak kirası. Ahırın kirası aylık 300 TL. olsa: Koyun başına eder 3×24=72TL.
4. Ahırın ısıtma giderleri. Ayda ortalama 50 TL. olsa: Koyun başına eder 0,5×24 ay=12 TL.
5. Ahırın elektrik ve aydınlatma giderleri. Ayda ortalama 50 TL. olsa: Koyun başına, 0,5×24=12 TL.
6. Ahırın temizlik ve hayvanların içtikleri su giderleri. Aylık 50 TL: Koyun başı 12 TL.
7. Koyun yününün kırpılma giderleri. Koyun başına 1 TL.
8. 100 koyuna bakacak köpek maliyeti: Amortismanı ile birlikte 2 yıl için koyun başına en az  1 TL.
9. Çoban maliyeti: Ayda 600 TL gideri olsa: Koyun başına 2 yıllık= 144 TL
10. Koyuna marka diye vurulan boya maliyeti: Koyun başı 1 TL.
11. Taşıma ve nakliye giderleri: Anadolu’dan İstanbul’a geliş. 2 kamyon. Koyun başına 10 ytl.
12. Pazarlama maliyeti: Koyun başına en az 5 TL.
13. Kesim maliyeti: Koyun başına 5  TL

Daha aklıma gelmeyen maliyetler de vardır. Kaldı ki bunları en düşük fiyattan hesapladım. Bakalım toplam ne olmuş. 650 TL.  Bir de gelirleri var koyunların. 1 koyunun ilk 2 yılda vereceği sütün getirisi yaklaşık 25 TL. Yün getirisi ise 15 TL. Post getirisi 10 TL. Çıkaralım, bakalım ne kalmış. 600 TL. 2 yıllık koyundan çıkacak karkas yani et, 20 kg. Bölelim 600’ü. 610/20=30 TL. Evet yanlış görmediniz. “1 kg. koyun etinin maliyeti 30 TL.” Hesapta yanlışlık yok. Tüketiciye sunulan fiyat nedir? 14-20 TL. Diyeceksiniz ki “Nasıl olur bu!” Oluyor işte. Eti, gerçek fiyatından ucuza yediğimiz için fakirleşiyoruz aslında.  Et fiyatları pahalı diye bir daha şikâyet etmeyin. Hala pahalı diyorsanız, gidin koyun yetiştirin; Ayda 500 TL. ile geçinerek!

Kısaca özetlersek; Çevre ve dünyayı koruma başlığı altında çoğalan bu akımların amacı hem etik nedenlerle hem de sağlık ve çevreyi koruma adına mesajlar vermek ve adına “new style life” denilen yeni yaşam şeklini tüm dünyaya yaymaktır.

Siz ne dersiniz?