Harem Rehberi 3, Cariyeler

Haremde boş vakit, Franz Von Defregger

Harem Rehberi’nde sahneyi bu sefer kadınlar paylaşıyor. Harem içerisinde padişahın anası Valide Sultan ve padişah kızlarının yanında cariyeler önemli yer tutmaktadır. Sultan Kızı’nı ayrı tutarak cariyeleri öğrenelim.

Harem’de Kadınlar

Sultan Kızı: Padişahın kızlarına verilen ad. Harem içerisinde pek fazla etkili değillerdi. Ancak yüksek mevkili devlet görevlileri ile evlendiklerinde söz sahibi olurlardı. Örneğin Kanuni Sultan Süleyman’ın kızı Mihrimah Sultan sadrazam Rüstem Paşa ile evlenince etkili birisi olmuştu.

Cariye: Rakike, Memluke adıyla da anılan köle kadın. Osmanlıda cariyelik sistemi neredeyse ayrı bir sınıf sistemi gibidir. Acemilikten başlamak üzere 7-8 yıl eğitim sürecinde başarılı olanlar çıraklığa, kalfalığa, ustalığa hatta haseki sultanlığına kadar yükselebilirdi.

Cariyelerin çoğu Harem’de padişaha ve ailesine hizmetle yükümlü kadınlardan oluşurdu. Harem’de kimi padişah zamanında 200 bazen de 400 civarı cariye bulunurdu. Cariyelerin hepsinin padişahların cinsel isteklerini karşılamak üzere görevlendirdikleri akla gelmesin. Çamaşırcısından temizleyicisine, aşçısından ibrik tutanına kadar Harem personelinin yüzde doksanı hizmetçilerden oluşurdu. Ayrıca bütün cariyeler günlük yevmiye alırlardı. En basitinden söylersek, çamaşır yıkayıcı cariye bile günlük 5-10 akçe yevmiye almaktaydı. Padişaha hizmet edecek cariyeler Valide Sultan tarafından titizlikle seçilir ve kalfa kadınlar tarafından eğitilirdi. Kendilerine akılda kalacak bir isim verilir ve isimleri iğne ile yakalarına işlenirdi.

Şimdi cariyeler sınıfını göz atalım. Öncelikle padişaha çocuk doğuracak olan, eş olan ya da yatağına girecek kadar değerli olan cariyelerden başlayalım. Zira bu cariyeler en değerli ve en yüksek maaşı alan köle kadınlardan oluşmaktaydı ve Valide Sultan mertebesine kadar ulaşabilirlerdi.

Baş Haseki: Haseki Sultan’lar arasından padişaha ilk erkek çocuk doğuran cariye. Cariyelerin paşası diyebiliriz. Valide Sultan olma yolunda en büyük adaydır.

Haseki Sultan, Kadın Efendi: Padişaha çocuk doğurmuş gözde eş ya da cariyeler. Hürrem Sultan, Mahidevran Sultan, Kösem Sultan, Hümaşah Sultan güncel dizi Muhteşem Yüzyıl vesilesi ile güzel bir örnek. Haseki Sultan’lar padişahın en değerli sayılan cariyeleridir. Erkek çocuk doğurduysa Eski Saray’a yerleşir ve rütbelenirdi. Kız doğuranlar ya da doğurmayan hasekiler devletin üst düzey görevlileri ile evlendirilirdi.  Cariye olarak kalabildikleri gibi padişah ile nikâh kıyan hasekiler de mevcuttur. Hürrem Sultan Muhteşem Süleyman’a nikâh kıydırmıştır. Haseki ya da diğer adıyla kadın efendiler en yüksek mertebedeki cariyelerdir. Devlet yönetiminde söz sahibi bile olmuşlardır. Aldıkları günlük maaş padişahın kızkardeşinden, kuzeninden bile fazladır. Nedeni, hasekilerin bir gün Valide Sultan mertebesine erişecek olmalarıdır.

Gözde Hatun: Padişaha çocuk doğurmuş eş. Ancak Haseki daha değerli sayılır.

Baş Kadın: Padişahın ilk eşine verilen ad.

İkbal Hatun: Padişahın tahta çıktıktan sonraki cariyelerine verilen addır. Bunlar da kendi aralarında 4 sınıfa ayrılmaktaydı. Birinci, ikinci…

Peyk: Uydu anlamına gelir. Padişaha ikbal olacak olan aday adayı cariyelerdir. Kendisinden üstün olan cariyelerin muayyen günlerinde olması durumunda değer kazanabilen cariyelerdendir.

Odalık: Padişahın göremediği ancak Valide Sultan’ın astronot seçme sınavı gibi onlarca testten geçirdiği ve göze girenini padişaha önerdiği cariyelerdir. Odalıklar’ın bu sınavı geçmesi için çok güzel olmaları, dans etmeleri, şarkı söylemeleri gerekirdi. Kısaca bugünün en güzel mankeni ve güzellik yarışması birincisi olmasının yanında güzel şarkı söylemesi, müzik aleti çalması, şarkı söylemesi gibi beceriler beklenirdi. Adı üzerinde, sadece 1 gecelik olan bu cariyeler ancak çocuk doğurursa -ki o da erkek olacak- gözde olabilirlerdi.

Sırada Harem’de bu sınıf kadar etkili olan ve hizmet işlerine bakan cariyeler var…