Harem Rehberi 4, Hizmetli Cariyeler

Harem Güzeli- F. Max Bredt

Bir önceki yazıda Harem’deki padişaha özel cariyelerden bahsedilmişti. Şimdi ise özel olmayıp sadece padişah ve ailesine hizmetle yükümlü cariyeler anlatılacaktır. Bu cariyeler arasında da sınıflar mevcuttu. Hatta bazı hizmetli cariyeler padişah eşlerinden bile daha söz sahibiydi. Ancak buna nail olmaları için acemilikten ustalığa ve kalfalığa yükselmesi gerekirdi. Bunun için zekâ, beceri gibi yeteneklerden tutun da cariyelerin idare, hesap-kitap işlerinden de anlaması gerekiyordu. Şimdi Harem’in yüzde doksanını oluşturan bu cariye sınıflarını öğrenelim.

Büyük Kalfa: Fazla iş yapmayan tecrübeli cariyelere verilen ad.

Kâhya Kadın: Padişah eşlerinden bile üstün olan cariye. Hazinedar Usta ile birlikte Harem işlerini yönetirdi.

Hünkar Kalfası, Gedikli Cariye: En yüksek mertebeli cariye.

Hazinedar Usta: Kahya kadının yardımcısı, Harem giderlerinden sorumlu kadın. Maaşları sadrazama yakındı.

Çaşnigar Usta: Saray yemeklerinden sorumlu cariye. Yemekleri kontrol eden ve ilk tadan odur.

Kethüda Kadın: Sarayda düğün, dernek, yemek gibi merasimleri düzenleyen cariye.

Çemaşuy Usta: Harem’in yatak ve çamaşırlarından sorumlu kadın.

İbriktar Usta: El yıkamak, abdest almak için bile cariyenin usta olması gerekiyordu. İbrik, leğen, su ve havlu tutan kadın.

Külhancı Usta: Hamamların temizliğinden sorumlu cariye.

Kutucu Usta: Padişah ailesini yıkamaya yardımcı, keseci, masajcı, sabuncu kadın.

Kahveci Usta: Harem’de içilecek kahvelerin sorumlusu.

Kilerci Usta: Yiyecek stoklarından sorumlu kadın.

Katibe Usta: Zeki ve uyanık kadınlardan seçilen ve haremin disiplininden sorumlu cariye.

Hastalar Ustası: Hastalanan cariyelerle ilgilenen kadın.

Ebe Usta: Ebelerin bile ustası vardı.

Vekil Usta: Usta cariyelerin yokluğunda veya iş göremez durumda yedek çalışan cariyeler.

Daye Hatun: Padişah çocuklarını emziren kadın.

Dadı: Şehzadelere bakıcılık yapan kadın.

Harem içindeki cariye teşkilatı daha da uzuyor. Yukarıda saydıklarım sadece üst düzey görevliler. Bir de bunların yardımcısı ve elemanları mevcut. Siz tahmin edin Harem’de sadece iç hizmetlere bakan kadın sayısını.

“Harem’de aşk var şehvet vardı” gibi söylenceler Batı edebiyatında ve muhteşem dizide bahsedildiği gibi değil. 20 tane Usta Kadın olsa, bunlara yardımcı ve elemanlarını koyun, sadece hizmetlere bakan en az 100-150 cariye demektir. Harem’in çamaşırlarını sadece 2-3 kadın mı yıkıyordu acaba yoksa en az 20 kadın var mıdır? Ayrıca bu cariyelerin hemen hepsi günlük maaş alıyordu. Hatta ustalığa yükselen cariyeler ve hatta yeni cariyeler bile isterlerse ve bir talipleri varsa Harem’den çıkabiliyorlardı. Tek şart uygun bir talipli ve bu dileklerinin bir kâğıda yazılıp padişaha sunulmasıydı. Buna çırak çıkma denilmekteydi.

Yani konu Harem’deki yüzlerce kadının sadece padişahın arzularını yerine getirmesi için bulunduğu değildir. Zaten fiziken de bu mümkün değildir. Bir erkek bir günde kaç kadınla ve kaç kez birlikte olabilir ki? Ayrıca madem padişahlar Harem’den çıkmıyordu ve çok rahattılar; iyi de bu coğrafya nasıl büyüdü? Savaş jeti ile değil at üzerinde Avrupa- Asya’ya sefer yapan padişahlar hangi ara Harem’e girebiliyorlardı?

Harem rehberi burada sonlanıyor. Sırada Saray içi önem arz eden teşkilat makamları anlatılacak ve yazı dizimiz yararlanılan kaynaklar ilavesi ile sona erecektir.