İhanetlerle Yaşayan Bahtsız Bir Kral

MÖ 132-63 yılları arasında yaşayan Pontus kralı Mithridates(Mitridat) Anadolu’da hüküm sürmesine ve Romalılara karşı kazandığı zaferlerle ünlü olmasına karşın çok hazin bir kadere sahiptir. 6 tane Mithridates isimli kral vardır. Ancak VI. Mithridates hem çocukluğundaki trajedi ile hem yaşamış olduğu ihanet ile hem de kişiliği, hayatı ve ölümü ile ilginç bir kişiliğe sahiptir. Aynı zamanda bir filozof, siyasetçi ve düşünce adamı olan kral Mithridates’in nasıl bir travma içerisinde yaşamış olduğundan ve nasıl intihar ettiğinden bahsedeceğim.

Pers egemenliğinde olan Anadolu Makedon kralı İskender’in gelmesi ile Pers etkisinden kurtulmuş ancak İskender’in Babil’de beklenmeyen ölümü ile bu sefer kargaşa yaşamaya başlamıştır. Bu süreçte İskender’in komutanları Anadolu’da aralarında savaşlar verirken başkentleri  Amaseia(Amasya) olan Samsun, Ordu, Giresun, Trabzon, Gümüşhane ve Tokat’ı çevreleyen bölgede Pontus devleti kurulmuştur. Kralları da genellikle Mithridates olarak adlandırılmıştır. Pontus krallığının en önemli adamı ise sözünü ettiğim VI. Mithridates’tir. Krallığı içinde 20’den fazla farklı kültür barındırdığı için 20’den fazla lisan öğrenmiştir. Bu özelliği bile onu farklı kılmaya yetmektedir. Günümüzde 22 dil bilen birisini bulmak imkânsızdır. Ailesi Pers soyundan gelmektedir. Krallığı süresince Anadolu’da Helenizm’in geleneklerini devam ettirmiş olup Barbarlara karşı Karadeniz ve Asya’yı korumuştur.

Amasya kral mezarları

Annesinin diğer kardeşini tahta çıkarmak istediği için zehirlediği oğlu
Kral olduktan sonra Roma Cumhuriyeti’nin baş belası olan Mithridates daha çocukluğunda korkunç bir olayla karşı karşıya gelmiştir. Sinop doğumlu ve en büyük çocuk olarak dünyaya gelen kralımız annesi Laodice tarafından hem sevilmediği için hem de krallıkta naip olmak adına zehirlenmek istenmiştir. Zaten babası V. Mithridates de zehirlenerek öldürülmüştü. Bu nedenle annesinden kaçmış ve yedi yıl boyunca çöllerde yaşamıştır. Yaşadığı bu incinme(travma) sonrası zehirler üzerine muazzam araştırmalar yapmıştır. Kralımıza bugünkü anlamda ilk zehir bilimci ve ilk biyolojik silahın geliştiricisi diyebiliriz.

Daha sonra güçlenerek Sinop’a dönen kral tahta oturan küçük kardeşi Chrestus ve annesinin egemenliğine son vererek Pontus’un kralı olur. Her ikisini de zindana attırır. O zamanlar tahtı meşrulaştırmak ve güçlendirmek için kral soyunu saf tutmak adına kardeşler arası evlilik normal olduğundan 16 yaşındaki küçük kardeşi Laodice ile evlenir. (Anne tarafından zehirlenme, sürgün ve kaçak hayatı, üzerine de kız kardeş ile evlilik, bir de gelsin krallık: Tam travmatik bir durum değil mi?)

Krallığı süresince Anadolu’da keşiflere çıkmış hatta tebdili kıyafet Roma kentlerine girmiştir. Daha sonra başlattığı mücadele ile Roma kentlerini bir bir hükümdarlığına katmıştır. Tarihe Mithridates Savaşları olarak geçen zaferleriyle Anadolu’yu tamamen ele geçirmiş hatta Ege adalarını ve Yunanistan’ı da işgal etmiştir. Kısa dönem içerisinde parlak başarılar edinen Mithridates krallığı süresince yaklaşık 100 bin Romalı lejyoneri öldürmüştür.

Tarihte ilk ay-yıldızlı bayrak
Kralımızın bu dönemde Anadolu’yu Romalıların elinden kurtarırken kullanmış olduğu bayrak da çok ilginçtir. Bugünkü Türk bayrağına benzemese de 2000 yıl önce ay-yıldız motiflerle süslü bayrağı ilk kullanan kişidir.

Vur-kaç taktiği ile Romalı komutanlardan Pompei, Sulla ve Lucullus’u bozguna uğratan kralımız ne yazık ki çocukken annesinden gördüğü darbenin bir benzerini de oğullarından yemiştir. Büyük oğlu Machares babası Romalılar ile savaşırken yardım çağrısına katılmamış ve akabinde Mithridates yenilince oğlunu idam ettirmiştir. Küçük oğlu II. Pharnaces de babasına karşı Romalıların yanında yer alarak isyan başlatmıştır. Mithridates daha önce defalarca yendiği Lucullus’a ilk kez yenildiğinde uzmanı olduğu zehire başvurmuş ancak ölmeyince en güvendiği adamına emrederek kafasının kesilmesini istemiştir. Yazılı diğer kaynaklara göre en yakın arkadaşı Bituitus bu infazı gerçekleştirmiştir. Roma kumandanı Pompei onun bu onurlu ölümünün ardından cesedini Sinop’a göndermiş ve kral mezarlığına gömdürmüştür. Mezarın yeri tartışmalıdır.

Mithridates’in ilginç yaşamı bir sonraki yazıda devam edecek.

Mithridates ile ilgili daha fazla kaynak için buraya bakabilirsiniz.

Kaynaklar: Encyclopaedia Britannica- The Life and Legend of Mithridates- A History of Rome, LeGlay- The Death and Burial of Mithridates VI, Jakob Munk Hojte- http://en.wikipedia.org/wiki/Mithridates_VI_of_Pontus